Sławomir Stanisław Czarnecki

---

Przebieg działalności zawodowej

Stanisław Sławomir Czarnecki to utalentowany kompozytor oraz pedagoga, który zakończył edukację w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia w Częstochowie, gdzie uczył się gry na fortepianie pod czujnym okiem Aliny Jędrzczak. W latach 1969–1974 kształcił się kompozytorsko w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, dzisiejszej Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, pod kierunkiem uznanych mistrzów, Piotra Perkowskiego oraz Romualda Twardowskiego. Dodatkowo, w latach 1980–1981 podnosił swoje umiejętności u Oliviera Messiaena w Paryżu.

Obecnie, S. Czarnecki pracuje w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. Józefa Elsnera w Warszawie, gdzie prowadzi przedmioty teoretyczne oraz klasę kompozycji. Jego zaangażowanie w edukację muzyczną jest widoczne także poprzez inicjatywę Uczniowskiego Forum Muzycznego, festiwalu, który odbywa się na terenie ZPSM im. J. Elsnera. Podczas tego wydarzenia młodzi kompozytorzy, w większości uczniowie lub byli absolwenci szkoły, mają okazję zaprezentować swoje utwory.

S. Czarnecki zdobył uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą, będąc laureatem licznych konkursów kompozytorskich. Do jego osiągnięć należy zaliczyć:

• 1976 – I nagroda na Konkursie Młodych ZKP za Gradito per orchestra,
• 1980 – Nagroda Miasta Darmstadt za Symfonię concertante na fortepian i orkiestrę,
• 1982 – I nagroda na Warszawskim Konkursie Kompozytorskim za Elegię na organy,
• 1985 – I nagroda na Warszawskim Konkursie Kompozytorskim za Pieśń Orfeusza,
• 1986 – Nagroda im. V. Bucchi w Rzymie za Leśne wędrówki na fortepian,
• 1997 – I nagroda na Konkursie im. K. Szymanowskiego za Hombark concerto na skrzypce i orkiestrę smyczkową,
• 1997 – Nagroda Miasta Gdańska z okazji 1000-lecia za Hymnus Gedanensis na chór i wielką orkiestrę symfoniczną.

Twórczość kompozytorska S. Czarneckiego obejmuje różnorodne formy, w tym kompozycje solowe, kameralne, orkiestrowe, wokalne oraz muzykę teatralną, radiową i filmową. W swojej twórczości niejednokrotnie inspirował się folklorem podhalańskim oraz tematyką religijną.

W dniu 26 października 2009 roku, z rąk sekretarza stanu w MKiDN Piotra Żuchowskiego, otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co stanowi dowód uznania jego wkładu w rozwój kultury i muzyki w Polsce.

Ważniejsze kompozycje

Orkiestrowe

W bogatym dorobku Sławomira Stanisława Czarneckiego znalazły się liczne dzieła orkiestrowe. Należą do nich m.in. Symfonietta op. 5 z 1973 roku, której przesłanie oddaje wielką pasję kompozytora. Kolejną istotną pozycją jest Koncert fortepianowy dla młodzieży nr 1 op. 6, również z 1973 roku, oraz jego kontynuacja, Koncert fortepianowy dla młodzieży nr 2 op. 7, powstała w 1974 roku. Preludium op. 8 na orkiestrę z 1975 roku oraz Concertino per pianoforte e orchestra op. 9 z tego samego roku wskazują na wszechstronność jego twórczości.

Wśród kolejnych dzieł warto wymienić Gradito op. 12 z 1976, Concerto pesante op. 14 dedykowane tubie i orkiestrze z 1978, oraz Symphonie concertante op. 16 na fortepian i orkiestrę z 1979 roku. Późniejsze utwory, takie jak Concerto per contrabasso e archi op. 30 z 1991 roku czy Hombark – Concerto per violino e archi op. 35 z 1995 roku, pięknie ukazują rozwój jego stylu.

Również Wałaski op. 38, które jest charakterystycznym poematem choreograficznym na orkiestrę smyczkową, zasługuje na szczególną uwagę. W późniejszych latach powstały dwa koncerty na skrzypce i orkiestrę smyczkową: Concerto na 2 skrzypiec i orkiestrę smyczkową z 2000 oraz Concerto „Liliowe” na 2 skrzypiec i orkiestrę smyczkową z 2002 roku, a także Concerto Lendinum na skrzypce, wiolonczelę i orkiestrę smyczkową z 2004 roku.

Kameralne

W dziedzinie kameralnej, Czarnecki stworzył wiele utworów, w tym Canzona da chiesa op. 1 w wersji I z 1968 roku na skrzypce i organy, oraz jej wersję II Canzona da chiesa op. 1a, która powstała między 1968 a 1975 rokiem. Preludium i nokturn op. 2 na flet i fortepian z 1969 oraz Trio na fortepian, skrzypce i wiolonczelę op. 13 z 1977 roku, to klasyki, które odzwierciedlają jego umiejętności kompozytorskie.

Ważnymi utworami w tej kategorii są także Kwartet smyczkowy nr 1 op. 17 z 1980 oraz z 1980 roku Sonata pastorale per flauto e pianoforte. Inne ważne pozycje to Sonata żałobna op. 20 na skrzypce i fortepian z 1982 roku oraz Trio smyczkowe op. 21 z 1983 roku. Z 1987 roku pochodzi Kwintet saksofonowy op. 26 oraz Capriccio op. 27 na dwa wiolonczele, a z 1988 roku Trio basso op. 28 na altówkę, wiolonczelę i kontrabas.

Sławomir Czarnecki wykorzystał również instrumenty solo, tworząc Muzyka z Zawratu op. 31 na kontrabas i fortepian z 1991 roku oraz Kwartet smyczkowy nr 2 „Spiski” op. 37 z 1997 roku.

Solowe

W obszarze muzyki solowej wyróżniają się piękne utwory, jak Dwie toccaty op. 4 na fortepian z lat 1971-73. Sonata per clavicembalo op. 15 z 1979 roku oraz Intrada, Elegia i Postludium op. 19 na organy z 1982 roku przyciągają uwagę swym pełnym wyrazu stylem.

Nie można zapomnieć o Leśne wędrówki op. 25, zestawie pięciu utworów na fortepian dla dzieci z 1985 roku, a także o Three Visions op. 29 na organy, które powstały w latach 1988-90. Via Crucis op. 33 na organy z 1993 roku oraz Siedem małych etiud na fortepian op. 34 z 1994 roku ukazują zróżnicowanie jego twórczości. Warto również wspomnieć o Interludia Sabałowe na obój z 1998 roku i Toccatina na fortepian na 4 ręce z 2000 roku, jak i o Sonatina tatrzańska na fortepian z 2001 roku.

Wokalno-instrumentalne

Pieśni na głos i fortepian (lub organy)

Wśród dzieł wokalno-instrumentalnych, pieśni Czarneckiego zajmują szczególne miejsce. Źródło bijące op. 11 w wersji I na sopran i 11 instrumentów do słów Haliny Poświatowskiej z 1975 roku jest jednym z bardziej znanych utworów. A ten piesek Bryś oraz Jesienią powstały również w 1975 roku, tak jak Liski i Na wiosnę.

Utwory takie jak Dwie Wisełki, Śnieg padał, oraz Grudniowa ballada z tego samego roku ukazują różnorodność emocji. Wieczór wigilijny i Ryby śpiewają na głos i fortepian są również godne uwagi. Kolejne pieśni, jak Piosenki dla dzieci op. 10, tworzone pomiędzy 1974 a 1986 rokiem, oraz utwory z lat 1978-1980, takie jak Białe pola, białe lasy czy Zielony listek, potwierdzają talent kompozytora.

Warto również wymienić Pieśni eucharystyczne op. 32 z 1992 roku oraz kolędy takie jak We żłóbeczku, które powstały w tym samym roku.

Utwory na różne składy wokalno-instrumentalne

Ciekawym punktem w twórczości Czarneckiego są utwory na różne składy wokalno-instrumentalne. Cantata Igor Strawiński in memoriam op. 3, z 1971 roku, na chór mieszany i orkiestrę, stanowi znakomity przykładem jego umiejętności w tej dziedzinie. Lamentationes op. 22 z 1984 roku, dedykowane Jerzemu Popiełuszce, pokazuje emocjonalne zaangażowanie kompozytora.

Na uwagę zasługują także Cantata Laudate Dominum op. 23 z 1985 roku oraz Pieśni Orfeusza op. 24 na kontratenor, flet, obój i harfę, które powstały w tym samym roku. Kolejny znaczący utwór to Hymnus Gedanensis op. 36 – poemat symfoniczny napisany na chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną w latach 1986-97.

Ostatnie pozycje w tej kategorii, takie jak Magnificat na sopran solo, chór i orkiestrę z 1994 roku, oraz Msza Jasnogórska na sopran, bas-baryton, chór mieszany i orkiestrę z 2000 roku, jak również Kantata Jubileuszowa „Niech leci pieśń” z 2001 roku, uzupełniają obraz jego twórczości.

Wybrana bibliografia

W poniższej wybranej bibliografii prezentowane są istotne publikacje dotyczące Sławomira Czarneckiego, które mogą być pomocą dla tych, którzy pragną zgłębić jego twórczość oraz kontekst, w jakim się rozwijał.

• Mieczysława Hanuszewska, Bogusław Schaeffer, Almanach polskich kompozytorów współczesnych, wydanie III, PWM, Kraków 1982, s. 32-33,
• Iwona Lindstedt, Czarnecki Sławomir (hasło), w: Encyklopedia Muzyczna PWM, część biograficzna, red. E. Dziębowska, suplement – cd, PWM, Kraków 2001, s. 58,
• Katarzyna Sokołowska, Mistrz i jego uczniowie, „Twoja Muza” 2004 nr 2, s. 58-59,
• Mariusz Stowpiec, Alicja Gronau, Jan Kazem-Bek, Nowe pokolenie kompozytorów polskich. Almanach, Pomorze, Bydgoszcz 1988, s. 30-33.

---

Oceń: Sławomir Stanisław Czarnecki

---