Ferdinand Fellmann

---

Życiorys

Ferdinand Fellmann, znany filozof i nauczyciel akademicki, spędził dzieciństwo w malowniczym Hameln, usytuowanym nad Wezerą. W roku 1959 podjął studia z zakresu filologii angielskiej i romańskiej na renomowanych uniwersytetach w Münster i Pavii. Jego droga akademicka kontynuowała się w latach 1962–1965 na Uniwersytecie w Gießen, gdzie zgłębiał dziedziny takie jak romanistyka oraz filozofia.

W tym okresie Fellmann miał szczęście spotkać dwóch wybitnych nauczycieli, którzy w znaczący sposób wpływali na jego myślenie: romanistę Hansa Roberta Jaußa oraz filozofa Hansa Blumenberga. W złożonym kontekście, w którym zestawieni byli Jauß, były członek SS, oraz Blumenberg, prześladowany przez reżim narodowosocjalistyczny, Fellmann starał się odnaleźć swoją osobistą ścieżkę intelektualną.

W roku 1967 uzyskał doktorat na Uniwersytecie w Bochum, broniąc pracy pod kierunkiem Blumenberga, a w 1973 roku habilitował się w Münster. Temat swojej współpracy z tym wybitnym filozofem omówił w publikacji zawartej w czasopiśmie *Information Philosophie* z 2008 roku. W 1980 roku, po zakończeniu wstępnych etapów swojej kariery, Fellmann otrzymał tytuł profesora filozofii.

Pięć lat później, w 1985 roku, był profesorem wizytującym na Uniwersytecie w Neapolu, gdzie zaprezentował swoje tłumaczenia ważnych dzieł włoskiej myśli filozoficznej, takich jak teksty Giordana Bruno, Giambattisty Vico oraz Benedetto Croce. Z czasem jednak zrezygnował z badań nad historyzmem, żeby skupić się na filozofii systematycznej, zachowując przy tym krytyczne podejście wobec rozwijającej się filozofii analitycznej, która zaczęła pojawiać się na niemieckich uczelniach. Jego stanowisko w tej sprawie wyraża wiele tekstów, które publikował w latach osiemdziesiątych w *Frankfurter Allgemeine Zeitung*.

W 1994 roku Fellmann został profesorem filozofii oraz teorii nauki na Uniwersytecie Technicznym w Chemnitz, dawniej Karl-Marx-Stadt, gdzie odegrał kluczową rolę w zakładaniu Instytutu Filozofii. Jego naukowym celem stała się synteza idealistycznych i materialistycznych podejść filozoficznych. W książce zatytułowanej *Orientierung Philosophie. Was sie kann, was sie will* (Orientacja na filozofię: Co ona może i czego chce; 1998) przedstawił filozofię jako narzędzie, które może służyć do podstawowej orientacji w świecie, co spotkało się z krytyką w pewnych kręgach jako heretyckie myślenie.

Po przejściu na emeryturę w 2005 roku, Fellmann podjął pracę jako profesor wizytujący w Wiedniu oraz Trydencie. Aktualnie mieszka w Münster i nie jest członkiem żadnego towarzystwa filozoficznego. Jego badania koncentrują się na fenomenologii, etyce oraz antropologii filozoficznej.

Praca naukowa

Ferdinand Fellmann rozpoczął swoją karierę akademicką w 1975 roku, publikując ważną książkę o tytule „Das Vico-Axiom: Der Mensch macht die Geschichte” (Aksjomat Vico: to człowiek tworzy historię). Poprzez tę pracę wyraził sprzeciw wobec idealistycznego podejścia do historii, które było kształtowane przez filozofię ducha Hegla. Zamiast tego, Fellmann interpretował dzieło Giambattisty Vico w sposób skupiony na antropologii i kulturze. W jego koncepcji, chociaż człowiek jest jedynym twórcą historii, nie ma pełnej kontroli nad jej przebiegiem poprzez swoją wolę i świadomość.

Rozumienie historii przedstawione przez Fellmanna spotkało się z ostrą krytyką ze strony przedstawicieli filozofii idealistycznej, którzy uznali jego podejście za nadto materialistyczne. Z kolei marksiści postrzegali tę książkę jako przykład modernistycznego rewizjonizmu mieszczańskiego. W latach osiemdziesiątych XX wieku jego badania przeniosły się w stronę fenomenologicznych teorii świadomości. Przywołując teorię Edmunda Husserla, Fellmann w swej książce „Phänomenologie als ästhetische Theorie” (Fenomenologia jako teoria estetyczna; 1989) rozszerzył jej zrozumienie, analizując zdjęcie fotograficzne jako wyraz estetycznego postrzegania generaliów w szczegółach.

W 2009 roku opublikował „Phänomenologie zur Einführung” (Wprowadzenie do fenomenologii), w którym rozwijał teorię mediów i medialności, a także krytykował dogmaty językowe, które ograniczały możliwości symboliczną reprezentację rzeczywistości. W swoich pracach, takich jak „Symbolischer Pragmatismus. Hermeneutik nach Dilthey” (Pragmatyzm symboliczny. Hermeneutyka według Diltheya; 1991), poczynił kroki ku ustaleniu logiki obrazu jako niezależnej formy symbolicznej, przekraczającej granice języka. Wprowadził pojęcie „imagic turn” (zwrotu obrazowego), które podkreśla, że obrazy mają pewien magiczny wymiar, którego nie można w pełni zrozumieć za pomocą intencjonalnych struktur świadomości.

Po 1990 roku, jego przemyślenia skupiły się na filozofii życia, co znalazło wyraz w pracy „Lebensphilosophie. Elemente einer Theorie der Selbsterfahrung” (Filozofia życia. Elementy teorii doświadczania samego siebie; 1993). W niej to, podkreślił, że ideologiczne aspekty późnej filozofii życia nie stanowią dla niego korzystnego punktu odniesienia. W szczególności zaznacza, że człowiek jako istota działająca musi liczyć się z emocjami i opiniami, które mogą wypaczyć jego racjonalne dążenia, ale jednocześnie oferują mu oparcie w życiu.

Rozważania Fellmanna na temat etyki, szczególnie w kontekście hiszpańskich idei użyteczności i hedonizmu, znajdują swoje odzwierciedlenie w jego dziełach: „Die Angst des Ethiklehrers vor der Klasse. Ist Moral lehrbar?” (Obawa nauczyciela etyki przed klasą. Czy moralności można nauczyć?; 2000) oraz „Philosophie der Lebenskunst zur Einführung” (Wprowadzenie do filozofii jako sztuki życia; 2009). Oba te teksty ukazują, że egzystencjalnie użyteczna etyka może być zbudowana jedynie na realistycznych fundamentach człowieka.

W książce „Das Paar. Eine erotische Rechtfertigung des Menschen” (Para. Erotyczne usprawiedliwienie człowieka; 2005) podsumowuje swoje myśli dotyczące antropologii filozoficznej. Odnosząc się do nauki św. Pawła o usprawiedliwieniu, wskazuje, że najważniejszym aspektem jest emocjonalna więź z ukochaną osobą. Z perspektywy fenomenologii genetycznej analizuje miłość erotyczną jako fundament ludzkiej samoświadomości. Aktualnie jego rozważania mają na celu połączenie aspektów biologii ewolucyjnej i filozofii, co prowadzi do dynamicznych debat w środowisku akademickim.

Dzieła

Poniżej przedstawiamy listę wybranych dzieł Ferdinanda Fellmanna, które ukazały się na przestrzeni lat. Ich tematyka oscyluje wokół filozofii, psychologii oraz estetyki, ukazując różnorodność zainteresowań autora.

• Philosophie der Lebenskunst zur Einführung, Hamburg 2009,
• Der Liebes-Code. Schlüssel zur Polarität der Geschlechter, Berlin 2007,
• Phänomenologie zur Einführung, Hamburg 2005,
• Das Paar. Eine erotische Rechtfertigung des Menschen, Berlin 2005 (w 2009 r. w Wydawnictwie Naukowym UAM Poznań ukazał się przekład polski pt. Para. Erotyczne źródła człowieczeństwa, dokonany przez J. Duraja i W. Małeckiego, poprzedzony wprowadzeniem A. Przyłebskiego),
• Die Angst des Ethiklehrers vor der Klasse. Ist Moral lehrbar?, Stuttgart 2000,
• Orientierung Philosophie. Was sie kann, was sie will, 2. durchgesehene Aufl., Reinbek b. Hamburg 2000,
• Lebensphilosophie. Elemente einer Theorie der Selbsterfahrung, Reinbek b. Hamburg 1993,
• Symbolischer Pragmatismus. Hermeneutik nach Dilthey, Reinbek b. Hamburg 1991,
• Phänomenologie als ästhetische Theorie, Alber (Reihe Fermenta philosophica), Freiburg / München 1989. ISBN 3-495-47672-5,
• Gelebte Philosophie in Deutschland. Denkformen der Lebensweltphänomenologie und der kritischen Theorie, Alber (Reihe Fermenta philosophica), Freiburg / München 1983. ISBN 3-495-47524-9,
• Phänomenologie und Expressionismus, Alber (Reihe Fermenta philosophica), Freiburg / München 1982. ISBN 3-495-47505-2,
• Das Vico-Axiom: Der Mensch macht die Geschichte, Alber, Freiburg / München 1976. ISBN 3-495-47334-3.

Wszystkie te pozycje tworzą cenną bazę wiedzy, która może być inspirująca zarówno dla studentów, jak i specjalistów w zakresie filozofii oraz pokrewnych dziedzin.

---

Oceń: Ferdinand Fellmann

---